از محرومیت دختران از آموزش در صنف/کلاس ششم به بالاتر در افغانستان حدود ۹۰۰ روز سپری شده است اما تاهنوز حکومت طالبان دروازه‌های مکاتب و دانشگاه‌ها را به‌روی آن‌ها بسته است.

به رغم دادخواهی های دوامدار، تلاش‌ها و فشارهای جامعه جهانی و حتی تقاضای‌های مکرر برخی از چهره‌های رسمی حکومت طالبان، هنوز دختران از رفتن به مکتب/مدرسه و دانشگاه محروم‌ هستند.

به دنبال وضع محدودیت بر آموزش دختران، برخی نهادها و مراکز آموزشی برنامه‌های درسی آنلاین را برای دختران محروم از مکتب آغاز کردند.

پس از آنکه انتظار «امر ثانی» وزارت‌های معارف و تحصیلات عالی طالبان برای بازگشایی مکاتب و اجازه رفتن دختران به دانشگاه‌ها پایان نیافت، برخی نهادها و مراکز آموزشی برنامه آموزش آنلاین برای دختران افغان را روی دست گرفتند.

یک نهاد اروپایی موسوم به «سازمان اروپایی ادغام در آلمان»، برنامه آموزش زبان‌های خارجی برای دختران محروم از آموزش در افغانستان را آغاز کرد. برخی از این دختران می‌گویند حالا می‌توانند به زبان‌های انگلیسی، آلمانی و فرانسوی صحبت کنند.

تعدادی از دختران هم فرصت یافتند تا تحصیلات عالی خود را با استاده از آموزش آنلاین ادامه بدهند.

بهشته موسوی، دانشجو در مورد آموزش آنلاین به بی‌بی‌سی گفت:

«در حال حاضر دانشجوی ترم دوم طب معالجوی (پزشکی) در یک دانشگاه آنلاین زن هستم. زمانی که صنف دوازدهم مکتب بودم هدفم این بود که در کنکور کامیاب شوم. خوشبختانه در سال ۱۴۰۱ زمانی که آزمون کنکور را سپری کردم، در دانشکده طب دانشگاه پکتیا کامیاب شدم. [پس از بسته شدن دانشگاه] از طریق دوستان و تحقیق با دانشگاه آنلاین آشنا شدم و پس از توصیه خانواده تصمیم به آموزش آنلاین گرفتم.»

منبع تصویر،Getty Images

شماری از دختران هم توانسته‌اند در دانشگاه‌های آنلاین در هندوستان راه پیدا کنند.

زبیده آرمان یکی از این دختران است که پس از فراگیری و تقویت زبان انگلیسی، حالا مشغول تحصیل در رشته علوم کامپیوتر است.

او می‌گوید: «پس از پذیرش در این دانشگاه آنلاین در هندوستان، رشته علوم کمپیوتر ساینس را انتخاب کردم. دلیل اننتخاب هم این بود، حالا که ما حق کار در بیرون از خانه نداریم، با یاد گرفتن کودینگ، گرافیک و برخی برنامه‌های دیگری کمپیوتری می‌توانیم به صورت آنلاین و دیجیتالی از خانه کار پیدا کنیم.»

خانم آرمان گفت آموزش آنلاین در حال حاضر تنها فرصتی است که دارند، با چالش‌هایی نیز روبرو شده‌اند.

او اضافه کرد: «زمانی که کلاس‌های آنلاین شروع می‌شود، گاهی اوقات با مشکلات جدی روبرو می‌شویم. بیشتر اوقات در خانه برق نداریم و بارها اتفاق می‌افتد که به اینترنت هم دسترسی نداریم، ولی چاره دیگری نیست و باید آموزش از راه دور را ادامه بدهم.»

همزمان شماری از نهادها و مراکز آموزشی مثل «اکادمی بیگم» برنامه مشابه را برای دختران دانش‌آموز از صنف ششم به بالاتر روی دست گرفته‌اند.

حمیده امان، رئیس اکادمی بیگم در فرانسه به بی‌بی‌سی گفت که تعداد زنان افغان به گونه داواطلبانه بیش سه هزار دانش آموز از صنف هفت تا دوازدهم را از راه دور درس می‌دهند.

او گفت: «در حال حاضر ۳۵۰۰ شاگرد ثبت نام کرده‌اند و درس‌های آنلاین ما را تعقیب می‌کنند. ویدیوهای درسی که تهیه شده است مرد و زن در ثبت مواد درسی سهم داشتند. اما استادانی که با شاگردان در تماس هستند، آنها را راهنمایی می‌کنند و در چت‌روم به شاگردان پاسخ می‌دهند همه زنان هستند که به گونه داواطلبانه کار می‌کنند.»

او افزوده است که به مناسبت هشت مارچ/مارس، روز جهانی زن، یک شبکه تلویزیونی آموزشی به نام «تلویزیون آموزشی بیگم» را افتتاح می‌کنیم.

قرار است «این شبکه از طریق ماهواره برنامه‌های درسی از صنف هفت تا دوازدهم را پخش کند. انتظار داریم که آغاز به کار این شبکه آموزشی دسترسی به مواد درسی برای دختران را آسانتر خواهد کرد».

منبع تصویر،Getty Images

مسئولان اکادمی بیگم می‌گویند تاکنون در حدود «۹ هزار برنامه درسی» ویدیویی تهیه کرده‌اند که هر برنامه ۱۴ تا ۱۷ دقیقه‌ای است.

اما در شرایط فعلی آموزش آنلاین برای دختران چقدر می‌تواند موثر و کارا باشد؟ آیا این روند می‌تواند جایگزینی برای مکاتب بسته‌شدن باشند؟

ابراهیم شینواری، معاون سابق وزارت معارف افغانستان به بی‌بی‌سی گفت که راه‌حل اصلی بازگشایی مکاتب و دانشگاه‌ها است.

او می‌گوید: «آموزش آنلاین بدیل (جایگزین) خوب است، محدود هم که باشد قابل تائید است. خصوصا دخترانی که در مناطق دوردست هستند و زمینه آموزش آنلاین فراهم شود، کمک بزرگی است. برای دختران بالای صنف ششم که از رفتن به مکتب محروم‌اند، آموزش آنلاین بهترین بدیل است.»

او اضافه کرد: «اما متاسفانه در افغانستان مشکل این است که در همه مناطق اینترنت و برق نیست. خانواده‌ها فقیرند و اگر کمپیوتر خریداری کنند، نیاز به آموزش دارند که چگونه استفاده کنند. از اینرو، فرصت آموزش آنلاین بسیار محدود است، اما اگر در یک تاریکی یک شمع کوچک که روشن می‌شود باید تائید شود. ولی راه حل اساسی این است که مکاتب باز شود و زمینه آموزش به همه دختران فراهم شود.»

در حالی که از گوشه و کنار جهان برنامه‌های آموزشی آنلاین برای دختران افغان روی‌دست گرفته شده است، از جمع دخترانی که از رفتن به مکتب و پوهنتون محروم‌اند، تعداد انکشت شمار به آموزش آنلاین دسترسی دارند. افرادی که در این زمینه فعالیت دارند می‌گویند تعداد این شاگردان رو به افزایش است. پرسش مهم دیگر این است که آیا مدرک این مراکز آموزشی که برای دختران افغان از راه دور آموزش می‌دهند قابل تائید است یا خیر؟

مسئولان نهادهای آموزشی آنلاین می‌گوید تلاش دارند تا با تعدادی از دانشگاه‌ها در برخی کشورها از جمله دانشگاه آمریکایی در قطر به توافق برسند تا شاگردان فارغ شده از این نهاد ها را برای ادامه تحصیلات عالی بپذیرند.

کارشناسان امور آموزش این اقدام را هرچند مهم تلقی می‌کنند، اما گفته می‌شود که از جمع دخترانی که از رفتن به مکتب و دانشگاه محروم‌اند، تعداد انگشت شمار به آموزش آنلاین دسترسی دارند.