حق آموزش دختران؛ رویایی که در موجودیت طالبان تحقق نمی‌یابد

طالبان با تسلط مجدد بر افغانستان، زنان و دختران را از عرصه زنده‌گی عمومی حذف کرده‌اند. این گروه با اجرای بیش از ۵۰ فرمان علیه زنان، آنان را از حق آموزش، تحصیل، کار، گشت‌وگذار و لباس پوشیدن به خواست خودشان محروم کرده است. طالبان در نزدیک به سه سال گذشته به صورت مکرر وعده بازگشایی مکتب‌های دخترانه را داده‌اند، اما به آن عمل نکرده‌اند. اکنون دختران بالاتر از صنف ششم می‌گویند که آموزش حق اساسی و بشری آنان است، ولی در رژیم طالبان این حق به رویای تحقق‌ناپذیر برای‌شان بدل شده است.

طالبان در کم‌تر از سه سال گذشته، به‌رغم وعده‌های مکرر مبنی بر بازگشایی مکتب‌ها و نهادهای تحصیلی به‌روی دختران و زنان، با اجرای بیش از ۵۰ فرمان، حضور زنان و دختران را در چهاردیواری خانه‌ها محدود کرده‌اند.

سال خورشیدی ۱۴۰۲ در واپسین روزهای خود قرار دارد. قرار است با آغاز سال جدید ۱۴۰۳ خورشیدی، دروازه مکتب‌ها به‌روی پسران باز شود؛ اما دختران محروم از آموزش همچنان چشم به بازگشایی مکتب‌ها دوخته‌اند. آنان می‌گویند که اگر در سال جاری نیز مکتب‌ها به‌روی‌شان باز نشود، امیدواری خود را برای همیشه نسبت به آموزش از دست می‌دهند.

دختران محروم از آموزش در رژیم طالبان می‌افزایند که اگر با آغاز سال جدید این گروه بار دیگر اجازه رفتن به مکتب را برای دختران ندهد، آنان به‌گونه کامل و همیشه از آموزش محروم خواهند شد.

شمسیه و نفیسه دو خواهر در ولایت هراتند که طالبان با بستن دروازه‌های مکتب‌ها آنان را از حق آموزش محروم کرده‌اند. این دو خواهر که همه‌ساله با شروع فصل بهار امیدوار به بازگشایی دروازه‌های مکتب‌ها به‌روی دخترانند، می‌گویند که طالبان درب آرزوهای دختران را بسته‌اند.

شمسیه دانش‌آموز صنف نهم مکتب در هرات بود که طالبان دروازه مکتب‌ها را به‌روی دختران بستند. او پس از سه سال محرومیت هنوز چشم امید نبسته و انتظار دارد که با آغاز سال جدید، طالبان به او و هم‌سن‌وسالانش اجازه دهند مکتب بروند.

این دانش‌آموز محروم از حق آموزش می‌گوید که این آخرین بهار و فصل امیدواری او برای بازگشایی مکتب‌های دخترانه است. به گفته او، در صورتی که در سال پیش‌ رو نتواند به مکتب برود، برای همیشه باورش را نسبت به آموزش از دست خواهد داد.

شمسیه به روزنامه ۸صبح می‌گوید: «سال گذشته هم خیلی امیدوار بودم که طالبان اجازه بدهند که مکتب‌های دخترانه باز شود و ما دختران هم بتوانیم درس بخوانیم؛ اما هیچ خبری نشد و ما دختران از حق اساسی خود همچنان محرومیم.»

شمسیه می‌افزاید: «امسال آخرین سال امیدواری است که می‌گویم طالبان دروازه مکتب‌های دخترانه را باز کنند. اگر امسال هم باز نشد فهمیده می‌شود که این مردم [طالبان] هیچ وقت اجازه نمی‌دهند دختران درس بخوانند و ما دختران افغانستان همچنان محکوم‌ هستیم.»

نفیسه که صنف ششم را تمام کرده و قرار است در سال پیش رو به صنف هفتم برود، می‌گوید که ناامیدی بر زنده‌گی آنان حاکم شده است. این دانش‌آموز کوچک طالبان را «دشمن واقعی» آموزش دختران در افغانستان می‌داند.

نفیسه تصریح می‌کند: «مکتب که خلاص شد خیلی گریه کردیم که کاش به صنف ششم باقی می‌ماندم، چون با بودن طالب ما دختران نمی‌توانیم از صنف ششم به بالاتر درس بخوانیم و اگرچه خواهرم می‌گوید که سال ‌نو خدا مهربان است که مکتب‌ها باز شود؛ اما من باور دارم که طالبان دشمن واقعی آموزش زنان و دختران در افغانستان هستند و هیچ‌گاهی اجازه نمی‌دهند زنان و دختران به حقوق اساسی خود دست یابند.»

در همین حال، برخی از فعالان آموزش می‌گویند که حق آموزش دختران و کار زنان در رژیم طالبان در حد یک رویا باقی خواهد ماند. به گفته آنان، طالبان سیاست‌ها و مقرراتی را که علیه زنان وضع کرده‌اند، حفظ خواهند کرد. به باور آنان، طالبان از فرمان‌های‌شان عقب‌نشینی نمی‌کنند و به سیاست‌های زن‌ستیزانه خود پابند خواهند ماند.

متین انوری (نام مستعار) استاد دانشگاه در هرات است. او می‌گوید که طالبان حتا ممکن است به‌صورت دایمی به دختران اجازه آموزش را ندهند. به باور او، طالبان با آموزش عصری و تعلیم و تحصیل دختران در محیط مکتب و دانشگاه مخالفت عقیدتی دارند.

آقای انوری در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید: «طالبان شاگردان همان مدرسه‌‌های افراطی‌اند که با گذشت قرن‌ها تغییر نمی‌کنند. محیط مکتب و دانشگاه با طالبان مخالف است و این گروه نیز با این محیط‌ها آشنایی ندارد. طالبان در صدد مدرسه‌سازی هستند و آنان حتا تلاش دارند از مکتب‌ها و دانشگاه‌ها مدرسه بسازند. تولید اندیشه‌های افراطی بخشی از برنامه‌های طالبان است و این گروه با روشنگری مخالفت کامل دارد.»

این استاد دانشگاه هرات می‌افزاید: «رویای آموزش دختران در رژیم طالبان تحقق نمی‌یابد. نباید امیدواری داشت که طالبان در سال پیش رو مکتب‌ها را به‌روی دختران باز کنند. منطقاً باید گفت که در موجودیت طالبان دختران نمی‌توانند به مکتب بروند.»

آقای انوری می‌گوید که افرادی با سابقه مکتب و دانشگاه مدت کوتاهی کار خواهند کرد و سپس آنان در رژیم طالبان حتا به‌عنوان آموزگار جای نخواهند داشت.

گفتنی است که ممنوعیت آموزشی دختران بالاتر از صنف ششم تنها موردی نیست که طالبان آن را بر دختران اعمال کرده‌اند. براساس دستور شفاهی مقام‌های این گروه، دختران بالاتر از ۱۰ سال از اشتراک در تمام برنامه‌های آموزشی محروم شده‌اند.

پیش از این، منابع گفته‌اند که طالبان در برخی از ولایت‌ها دستور داده‌اند که حتا دختران پایین‌تر از ۱۰ سال اگر قدبلند باشند از رفتن به مراکز آموزشی منع شوند.